کشور ایتالیا، علاوه بر داشتن تاریخی غنی و غذاهای لذیذ، مهد یکی از تأثیرگذارترین سینماهای جهان است. هنگامی که صحبت از فستیوالهای سینمایی ایتالیا میشود، ناخودآگاه نام جشنواره فیلم ونیز (Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica di Venezia) در ذهن ما نقش میبندد. اما در سایه شهرت ونیز، شهری صنعتی و فرهنگی به نام تورینو (Torino)، میزبان رویدادی با روحیه متفاوت است: جشنواره بینالمللی فیلم تورینو (Torino Film Festival – TFF).
این مقاله، زبانآموزان مشتاق ایتالیایی را به این فستیوال دعوت میکند. نه تنها با تاریخچه آن آشنا میشوید، بلکه تفاوتهایش با ونیز را درک کرده و مهمتر از همه، مجموعه از واژگان سینمایی (Vocabolario Cinematografico) پرکاربرد ایتالیایی را فرا خواهید گرفت.
تاریخچه جشنواره فیلم تورینو (La Storia del TFF)
جشنواره بینالمللی فیلم تورینو در سال ۱۹۸۲ تحت نام اولیه “جشنواره بینالمللی سینمای جیووانی” (Festival Internazionale Cinema Giovani) با هدف حمایت از فیلمسازان جوان و آثار جدید تأسیس شد. بنیانگذار آن، جیانی روندولینو (Gianni Rondolino)، منتقد و مورخ سینما بود. این فستیوال در ابتدا بر روی سینمای نوظهور و فیلم اول کارگردانان تمرکز داشت و محلی برای نمایش استعدادهای جدید و بحثهای روشنفکرانه در مورد آینده سینما بود.
در سال ۱۹۹۸، نام جشنواره به “جشنواره فیلم تورینو” (Torino Film Festival) تغییر یافت تا گستره بیشتری از فیلمها را در بر بگیرد، هرچند که همچنان بر سینمای مستقل، تجربی و جوان تمرکز دارد. این فستیوال به دلیل فضای غیررسمیتر و حمایت از فیلمهایی که ممکن است در جریان اصلی مورد توجه قرار نگیرند، در میان منتقدان و علاقهمندان به سینمای متفاوت، اعتبار بالایی کسب کرده است.
مدیرانی چون نانی مورتی (Nanni Moretti)، کارگردان برجسته ایتالیایی، نیز در دورهای (۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸) مدیریت این جشنواره را بر عهده داشتهاند که نشاندهنده اهمیت آن در فرهنگ سینمایی ایتالیا است.
تورینو در برابر ونیز: تفاوت در رویکرد (Torino vs. Venezia)
| ویژگی | جشنواره فیلم ونیز (La Mostra di Venezia) | جشنواره فیلم تورینو (Il TFF) |
| قدمت | بسیار قدیمی (از سال ۱۹۳۲) | نسبتاً جدید (از سال ۱۹۸۲) |
| سطح و اعتبار | یکی از “بیگ تری” (Big Three) و مهمترین در جهان | معتبر، اما بیشتر تمرکز بر سینمای مستقل و هنری |
| جوایز اصلی | شیر طلایی (Leone d’Oro) | جوایز بخشهای رقابتی و تخصصی (مانند بهترین فیلم، بهترین بازیگر) |
| تمرکز | نمایش فیلمهای پرزرق و برق، کارگردانان مشهور، آغاز فصل جوایز | تمرکز بر سینمای جوان (Cinema Giovane)، فیلم اولها و آثار تجربی |
| محیط و فضای رسانهای | بسیار رسمی، حضور گسترده سلبریتیها و رسانههای بینالمللی | غیررسمیتر، فضایی روشنفکرانهتر و دوستانهتر، تأکید بر بحث و گفتگو |
به طور خلاصه، ونیز یک “نمایش بزرگ” است که فصل جوایز اسکار را آغاز میکند و بر سینمای تثبیتشده جهان تمرکز دارد، در حالی که تورینو بیشتر حکم یک “آزمایشگاه” را دارد؛ محلی برای کشف صداهای تازه و جسورانه در سینمای بینالمللی و ملی.
واژگان سینمایی پرکاربرد ایتالیایی (Vocabolario Cinematografico Utile)
برای علاقهمندان به زبان و سینمای ایتالیا، درک این واژهها ضروری است:
| واژه ایتالیایی | تلفظ (تقریبی) | معنی فارسی | کاربرد در جمله |
| Il Film | ایل فیلم | فیلم | Ho visto un film italiano bellissimo. (یک فیلم ایتالیایی خیلی زیبا دیدم.) |
| Il Regista / La Regista | ایل رِجیستا / لا رِجیستا | کارگردان (مذکر/مونث) | Il regista ha vinto un premio a Torino. (کارگردان در تورینو یک جایزه برده است.) |
| L’Attore / L’Attrice | لآتورِه / لآتریچه | بازیگر (مذکر/مونث) | L’attrice è stata fantastica. (بازیگر زن فوقالعاده بود.) |
| La Sceneggiatura | لا شِنِجاتورا | فیلمنامه / سناریو | La sceneggiatura di questo film è originale. (فیلمنامه این فیلم اورجینال است.) |
| Il Festival | ایل فِستیوال | جشنواره / فستیوال | Il Festival di Torino si tiene a novembre. (جشنواره تورینو در نوامبر برگزار میشود.) |
| La Giuria | لا جوریّا | هیئت داوران | La giuria ha scelto il vincitore. (هیئت داوران برنده را انتخاب کرد.) |
| Il Premio | ایل پِرمیو | جایزه | Quale premio ha vinto? (چه جایزهای را برنده شده است؟) |
| La Proiezione | لا پروئیتسیونِه | نمایش فیلم / اکران | La proiezione sarà alle otto di sera. (نمایش فیلم ساعت هشت شب خواهد بود.) |
| Sottotitoli | سوتّوتیتولی | زیرنویس | Preferisco guardare i film con i sottotitoli. (ترجیح میدهم فیلمها را با زیرنویس تماشا کنم.) |
| Il Leone d’Oro | ایل لئونِه دُرو | شیر طلایی (جایزه ونیز) | Il Leone d’Oro è il massimo riconoscimento. (شیر طلایی بالاترین افتخار است.) |
بخشهای اصلی و اهمیت فرهنگی تورینو (Sezioni e Rilevanza Culturale a Torino)
جشنواره فیلم تورینو صرفاً محلی برای تماشای فیلم نیست، بلکه یک رویداد فرهنگی جامع است که روح شهر تورین را به عنوان پایتخت سابق و مرکز مهم صنعتی ایتالیا زنده میکند. ساختار این فستیوال به گونهای طراحی شده است که بستری برای کشف و تشویق جسارتهای سینمایی فراهم آورد.
ساختار رقابتی (Le Sezioni Competitive)
TFF معمولاً از چندین بخش رقابتی و غیررقابتی تشکیل شده است که تمرکز اصلی آن بر فیلمهای بلند و مستند میباشد:
- Concorso Internazionale Lungometraggi (رقابت بینالمللی فیلمهای بلند): هسته اصلی جشنواره که به نمایش فیلمهای بلند اول، دوم یا سوم کارگردانان از سراسر جهان اختصاص دارد. این بخش تأکید ویژهای بر نوآوری زبانی و سبکی دارد.
- Documentari Internazionali (مستندهای بینالمللی): بخشی مهم برای به رسمیت شناختن سینمای مستند به عنوان ابزاری قدرتمند برای روایت داستانهای واقعی و تحلیلهای اجتماعی.
- Cortometraggi Italiani (فیلمهای کوتاه ایتالیایی): این بخش برای معرفی نسل کاملاً جدید فیلمسازان ایتالیایی حیاتی است و به زبانآموزان فرصت میدهد تا با لهجهها و موضوعات روز جامعه ایتالیا در قالبهای کوتاهتر آشنا شوند.
تورین: شهری با میراث سینمایی (Torino: La Città del Cinema)
انتخاب شهر تورین به عنوان میزبان این فستیوال تصادفی نیست. تورین از نظر تاریخی، یکی از مهدهای اولیه سینمای ایتالیا (la culla del cinema italiano) بوده است، حتی پیش از اینکه رم (Cinecittà) به مرکز اصلی تولید تبدیل شود.
امروزه، موزه ملی سینما (Museo Nazionale del Cinema) که در داخل نماد شهر، یعنی موله آنتونلیانا (Mole Antonelliana)، قرار دارد، یادآور این میراث درخشان است. وجود این موزه یکی از دلایلی است که فضای فرهنگی تورین را برای میزبانی یک فستیوال جدی و عمیق سینمایی آماده کرده است. فستیوال تورینو با این پیشینه، خود را نه یک رقیب، بلکه یک مکمل جدی برای جشنواره ونیز میداند؛ ونیز نماینده زرق و برق و میراث تاریخی، و تورینو نماینده پیشرو بودن، بحثهای آکادمیک و روح سینمای جوان.
از این رو، اگر یک زبانآموز ایتالیایی به دنبال درکی عمیقتر از فرهنگ معاصر، بحثهای اجتماعی و نوآوریهای هنری در ایتالیا است، جشنواره تورینو میتواند مرجع غنیتری نسبت به رویدادهای پر زرق و برقتر و هالیوودیشده باشد. تماشای فیلمهای این جشنواره، دریچهای به سوی زبان ایتالیایی واقعی و غیررسمی (l’italiano vero e informale) و موضوعاتی است که نسل جوان ایتالیایی با آنها درگیر است.
جشنواره بینالمللی فیلم تورینو بیش از یک رویداد سینمایی است؛ فرصتی است برای آشنایی هر چه بیشتر فرهنگ معاصر ایتالیا و شنیدن زبان از طریق هنر. این فستیوال به ما نشان میدهد که ایتالیا فقط به تاریخ ونیز یا رم محدود نمیشود، بلکه دارای یک قلب تپنده، مدرن و جسور در تورینو است. با دنبال کردن اخبار و فیلمهای این جشنواره، نه تنها لذت کشف سینمای جدید را تجربه میکنید، بلکه مهارتهای زبانی خود را در سطحی کاربردی و هیجانانگیز تقویت خواهید کرد.
جشنواره فیلم تورینو چه زمانی برگزار میشود؟
جشنواره تورینو معمولاً در اواخر ماه نوامبر (Novembre) برگزار میگردد. برای تاریخهای دقیق باید تقویم رسمی TFF را بررسی کنید.
چه نوع فیلمهایی در جشنواره تورینو نمایش داده میشوند؟
تورینو بر سینمای مستقل (Cinema Indipendente)، فیلمهای اول و دوم کارگردانان جوان و آثار با رویکرد تجربی (Sperimentale) و هنری تمرکز دارد.
آیا شرکت در جشنواره تورینو برای عموم آزاد است؟
بله، مانند بسیاری از فستیوالها، عموم مردم میتوانند با خرید بلیط (Biglietto) یا گذرنامه (Accredito) در بخشهای مختلف و نمایش فیلمها شرکت کنند.
جایزه اصلی جشنواره تورینو چیست؟
جوایز مختلفی در بخشهای رقابتی وجود دارد، اما مهمترین آنها جایزه بهترین فیلم (Miglior Film) در بخشهای اصلی است که با یک جایزه نقدی همراه است.
آیا تماشای فیلمهای تورینو برای یادگیری زبان ایتالیایی مفید است؟
قطعاً! تماشای فیلمهای اصیل ایتالیایی، به ویژه فیلمهایی که محاوره روزمره را نشان میدهند، بهترین روش برای بهبود درک شنیداری (Comprensione Orale) و یادگیری اصطلاحات عامیانه است.
